بازتاب فرهنگ ایرانی در شعر فاضل العزاوی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشگاه رازی
2 دانشگاه رازی کرمانشاه
چکیده
این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی در پی آن است که به بررسی چگونگی بازتاب فرهنگ ایرانی در شعر فاضل العزاوی بپردازد. فاضل العزاوی، شاعر نوپرداز، خوش‌قریحه، گمنام و در قیدحیاتِ عراقی در قسمتی از سروده‌های خویش به فرهنگ ایرانی اشاره کرده است. از این‌رو در این مقاله کوشش شده است که علاوه بر معرفی چنین شاعر توانمندی به علاقه‌مندان در عرصۀ ادبیات عرب به ذکر شاهد مثال‌هایی که در آن فرهنگ ایرانی به‌چشم می‌خورد، پرداخته شود. از نمونۀ این شواهد یاد کردن شخصیت‌های ایرانی همچون خیام نیشابوری، مولانا، حافظ، سعدی و منصور حلاج است. براساس بررسیهای این شاعر علاوه بر ارادت خود به این شخصیت‌های ایرانی به‌دلیل بهره‌گیری از حکمت و مضمون شعری آنان در شعر خود از آنان نام برده است. نتایج پژوهش حاکی است که شاعر عراقی با روایت و وصف کردن اسطوره‌های ایرانی در داستان‌های هزارویک شب به‌صورت رمزی و کنایه‌ای آنها را تنها محمل و انگیزه‌ای برای آشکارنمودن انتقادِ سیاسیش می‌پندارد و آن را راهی برای ابراز نارضایتی‌های موجود جامعه زمانه خود قرار می‌دهد تا شاید تغییری در سرزمین خود پدید آورد. هم‌چنین در این جستار برجسته‌ترین نشانه‌های فرهنگ ایرانی در شعر فاضل العزاوی یعنی اشاره کردن به شهرها و مکان‌های ایران هم‌چون تهران، اصفهان، شیراز و قم دیده می‌شود و در نهایت این نتیجه دریافت شد که شاعر با ذکرِ این شهرها میان آنها با اوضاع سرزمین خویش نوعی پیوند و ارتباط برقرار نموده است. در واقع این شهرها را مکان‌هایی برای همدردی و همنوایی با میهن خود می‌داند. در پایان پژوهش واژه‌های معرب فارسی در شعرهای شاعر ارائه و مورد تحلیل قرار گرفته است که بدون تردید می‌تواند یکی از مصادیق اثربخشی زبان فارسی بر زبان عربی باشد. بر این اساس به جرأت می‌توان گفت شعر العزاوی آیینۀ تمام عیار فرهنگ ایرانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
- کتابها
*قرآن کریم
- آذر، اسماعیل؛ ادبیات ایران در ادبیات جهان؛ تهران: سخن، ۱۳۸۷.
- أدّی شیر، السید؛ الألفاظ الفارسیه المعربه، الطبعه الثانیه؛ القاهره: دار العرب للبستان. ۱۹۸۸.
- بهار، مهرداد؛ واژه بندهشن؛ تهران: بنیاد فرهنگ ایران. ۱۳۴۵.
- ثعالبی نیشابوری، ابومنصور؛ فقه اللغه؛ بتحقیق عمر الطباع، بیروت: شرکه دارالأرقم، ۱۹۹۹.
-الجوالیقی، أبی‌منصور؛ المعرب من الکلام الأعجمی علی حروف المعجم؛ دمشق: دارالقلم، ۱۹۹۰.
- خورشید، فاروق؛ أدیب الأسطوره عند العرب؛ قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه، ۲۰۰۴.
- دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه؛ زیر نظر دکتر معین، تهران: چاپخانه‌ دانشگاه تهران. ۱۳۴۱.
- رشیدی، عبدالرشید بن عبدالغفور؛ معربات رشیدی؛ تهران: کتابخانه بارانی، ۱۳۳۷.
-زرین‌کوب، عبدالحسین؛ تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن؛ ترجمه: مجددالدین کیوانی، تهران: کتابخانۀ ملی ایران، ۱۳۷۳.
- سعدی شیرازی، مصلح الدین؛ کلیات؛ تصحیح محمد علی فروغی، تهران: انتشارات ققنوس، ۱۳۷۱).
- شیروانی، علی؛ گلستان سعدی (مقدمه، تصحیح و شرح لغات)؛ تهران: نشر طلا، (۱۳۷۵).
- العزاوی، فاضل؛ فراشه فی طریقها إلی النار؛ سوریه-دمشق: دارالمدی للثقافه و النشر، (۱۹۹۸).
- ـــــــ؛ الروح الحیه جیل الستینات فی العراق؛ سوریه: دارالمدی للثقافه و النشر، (۲۰۰۳).
-ـــــــ؛ الأعمال الشعریه الکامله، الجزء الأول و الجزء الثانی کولونیا(آلمانیا)؛ بغداد: محفوظه لمنشورات الجمل، (۲۰۰۶).
-ـــــــ؛ الرائی فی العتمه؛ بغداد: منشورات الجمل، (۲۰۱۷).
- فره‌وشی، بهرام؛ فرهنگ پهلوی؛ تهران: بنیاد فرهنگ ایران، (۱۳۴۶).
- کریستی، آگاتا؛ ارثیه سوم؛ مترجم: بهرام افراسیابی، تهران: انتشارات مهتاب، (۱۳۷۳).
- کیلانی، کامل؛ قصص من ألف لیله؛ السندباد البحری، الطبعه السادسه و العشرون، القاهره: دارالمعارف، (۱۹۲۸).
- محمدعباس، قاسم؛ الحلاج الأعمال الکامله؛ التفسیر- الطواسین- بستان المعرفه نصوص الولایه المرویات الدیوان، القاهره: مکتبه الأسکندریه، (بی‌تا).
- مقاله‌ها
- آذرتاش، آذرنوش؛ رساله التبصر بالتجاره جاحظ و واژه‌های فارسی آن، مقالات و بررسیها؛ ش ۵۹ – ۶۰ (۱۳۷۵) ص ۱۵۹- ۱۷۸.
- ژاک دوشن، گیمن ؛ تأملاتی درباره زرتشت، ایران‌نامه؛ ش ۳۳ (۱۳۶۹)، ص ۳-۲۲.
-حدادی، محمدحسین؛ تأثیر حافظ و عشق عرفانی در خلق دیوان غربی- شرقی گوته، پژوهش زبان‌‌های خارجی؛ ش۳۴ (۱۳۸۵)، ص ۴۷-۶۰.
- حسان، عبدالحکیم؛ الأدب المقارن بین المفهومین الفرنسی و الأمریکی، فصول قاهره؛ المجلد الثالث (۱۹۸۳م)، ص ۱۱-۱۷.
- طاوسی، محمود و نغمه ثمینی و فرهاد مهندس‌پور؛ در جستجوی شهرزاد هزار و یک شب، پژوهشهای ادبی؛ ش ۱۵ (۱۳۸۶)، ص ۶۳-۸۰.
- نوین، حسن؛ میرزایی، فرامز؛ بن‌‌مایه‌‌های افسانه شهرزاد ایرانی در نمایشنامه شهرزاد توفیق الحکیم، ادبیات و زبانها: زبان و ادبیات عربی، ش ۴ (۱۳۹۰)، ص ۱۵۳- 168.
- منبع مجازی
http://www.parsquran.com /data/show.php?sura=3-