در این جستار بخشهایی از ترجمه اشعار فریدون مشیری در کتاب مختارات من الشعر الفارسی الحدیث از محمد نورالدین عبدالمنعم، که برگردان گزیده‌ای از اشعار معاصر فارسی به عربی است از دید مطالعات توصیفی فرایند- مدار ترجمه و با تکیه بر نظریه هنجارهای گدئون توری بررسی میشود. این شیوه به فرایند ترجمه یا خود عمل ترجمه میپردازد. نظریه وی به قالبهای ادبی اشاره می‌کند که در هر فرهنگ خاصی وجود دارد و یکی از دستاوردهای اصلی آن این بود که توجه همگان را از رابطه تک متون مبدأ و مقصد به روابطی معطوف ساخت که میان خود متون مقصد وجود دارد. نتیجه اصلی ارزیابی کیفی تعریب عبدالمنعم حاکی است که اثر وی از پذیرش در فرهنگ مقصد برخوردار است؛ اما از بسندگی وکفایت در مبدأ به دور است. دو دیگر مسئلۀ فهم نادرست معانی کلمات، اصطلاحات، عبارات یا جملات است که به تحریف دلالتی، سبکی یا معنایی منجر می شود.
- امیری، کیومرث؛ زبان فارسی در جهان؛ مصر؛ ج 16، تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، 1381.
- آذر‌نوش، آذرتاش؛ فرهنگ معاصر عربی- فارسی؛ چ شانزدهم، تهران: نشر نی، 1393.
- بختیاری، محمد رضا؛ «نگاهی به شعر و اندیشه فروغ فرخزاد»؛ فصلنامه پژوهشهای ادبی و بلاغی، س دوم، ش 4، پیاپی 8، 1393، ص87 -108.
- بیدج، موسی؛ نردبام صبح را پایین می‌آورد ؛ قاهره: انتشارات اروقه، 1398.
- بیکر، مونا، سالدنیا، گابرییلا؛ دایره المعارف مطالعات ترجمه؛ ترجمه: حمید کاشانیان، تهران: نشر نو، 1396.
- بیکر، مونا؛ به عبارت دیگر؛ ترجمه: علی بهرامی، تهران: نشر رهنما، 1393.
- توری، گیدئون؛ «ماهیت و نقش هنجارها در ترجمه»؛ مترجم: مهدی ابراهیمی، خردنامه همشهری، تهران: مؤسسه همشهری، ش72؛ 1390.
- خرمشاهی، بهاءالدین؛ ترجمه‌کاوی؛ تهران: انتشارات ناهید،1391.
- خزاعی‌فرید، علی و قاضی‌زاده، خلیل؛ «تأثیر هنجارها بر روند ترجمه، موردپژوهی: ترجمه‌های معاصر قرآن مجید»؛ فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ش 3، 1394، ص101-84.
- دهباشی، علی؛ به نرمی باران؛ چ سوم، تهران: انتشارات سخن، 1394.
- راسخ مهند، محمد؛ «نقد و معرفی کتاب نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر»؛ مجله زبانشناسی، س 17، ش اول،1381، 114.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ با چراغ و آینه، تهران: نشر سخن، 1390.
- شمس‌آبادی، حسین و افضلی، فرشته؛ «ناهنجاری‌های واژگانی و مفهومی در ترجمه متون داستانی و نمایشی از عربی به فارسی»؛ دو فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی، س پنجم، ش 12، 1394، ص146- 168.
- صفوی، کورش؛ هفت گفتار درباره ترجمه؛ چ یازدهم، تهران: نشر مرکز، 1371.
- صلح جو، علی؛ از گوشه وکنار ترجمه؛ چ سوم، تهران: نشر مرکز، 1396.
- عبدالمنعم، محمد نورالدین؛ مختارات من الشعر الفارسی الحدیث؛ الطبعه الثانیه، القاهره: المرکز القومی للترجمه، 2009.
- قبانی، نزار؛ بلقیس و شاعرانه‌های دیگر؛ ترجمه موسی بیدج، چ دوم، تهران: نشر ثالث، 1380.
- قربان‌زاده، بهروز؛ «تلاش‌های عبدالمنعم در ترویج زبان و ادب فارسی در مصر»؛ یازدهمین گردهمایی انجمن بین‌المللی ترویج زبان وادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395، ص 838- 853.
- گنتزلر، ادوین؛ نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر، ترجمه: علی صلح‌جو، تهران، نشر هرمس، 1393ش.
- مهدی‌پور، فاطمه؛ «نظری بر روند پیدایش نظریه‌های ترجمه و بررسی سیستم تحریف متن از نظر آنتوان برمن»؛ کتاب ماه ادبیات، ش 41، 1389، ص 57 -63.
- ناتل‌خانلری، پرویز؛ ترجمه شعر؛ تهران: انتشارات خانزاده، 1380.
- نیازی، شهریار، قاسمی‌اصل، زینب؛ الگوی ارزیابی ترجمه (با تکیه بر زبان عربی)؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1397.
- هاشمی‌میناباد، حسن؛ گفتارهای نظری و تجربی در ترجمه، تهران: کتاب بهار، 1396.
- هانی الدهنی، نسرین؛ «ترجمه شعر فروغ فرخزاد فی الوطن العربی»؛ مجله الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه وآدابها، العدد ٣٠، ربیع ١٣٩٣هـ.ش./ 2014م. ص4-59.
مطالعات تطبیقی فارسی و عربی