شگردهای روایی تأثیرگذار بر آشفتگی پیرنگ در رمانهای پست‌مدرن: بررسی تطبیقی «مملکه الغرباء» از الیاس خوری و «من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم» از محمدرضا صفدری

نوع مقاله : پژوهشی اصیل (کامل)

نویسندگان
دانشگاه زابل
چکیده
پیرنگ داستان از عناصری همچون شروع، گسترش، تعلیق، نقطۀ اوج، گره‌گشایی و پایان تشکیل می‌شود. در داستانهای سنتی تأکید بر توالی منطقی این عناصر است؛ این در حالی است که رمان پست‌مدرن با نوعی برهم‌ریختگی عناصر پیرنگ و هنجارشکنی بافت هنری روایت همراه است. رمانهای پست‌مدرن «مملکه الغرباء» از الیاس خوری و «من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم» از محمدرضا صفدری به دلیل دارابودن پیرنگی آشفته و بافتی نامنظم مشابهت زیادی با یکدیگر دارند. بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی شگردهای روایی تأثیرگذار بر آشفتگی پیرنگ این دو رمان را بررسی نماید. نتایج نشان می‌دهد شیوه پیرنگ‌سازی در دو رمان به ‌گونه‌ای است که ترتیب تقویمی توالی وقایع در آن کنار گذاشته می‌شود و رخدادها پس و پیش روایت می‌شوند و بسیار پیش می‌آید که روایت رخدادهای هر دو داستان بر اساس تداعیهای ذهن آشفته شخصیتهای داستان و با تأکید بر تک‌گوییهای درونی راوی داستان صورت می‌پذیرد. همچنین صداهای متکثّر حاکم بر هر دو رمان سبب می‌شود تسلسل منطقی رخدادهای خرده‌روایتها برهم‌ بریزد و پیرنگ داستان از آشفتگی بیشتری برخوردار گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الف) عربی
تودوروف، تزفطان. مقولات السرد الأدبی. ترجمه: حسین سحبان و فؤاد صفا. دمشق: اتحاد کتاب المغرب. 1992.
خلیل، إبراهیم. بنیه النص الروائی دراسه، بیروت: منشورات الاختلاف الجزائر-الدار العربیه للعلوم ناشرون. 2010.
خوری، الیاس. مملکه الغرباء. ط2. بیروت: دار الآداب للنشر والتوزیع. 2007.
لحمدانی، حمید. بنیه النص السردی. ط2. بیروت: المرکز الثقافی العربی. 1991.
یوسف، محمد. القصه. ط5. بیروت: دار الثقافه. 1966.
ب) فارسی
بارگاس یوسا، ماریا. عیش مدام: فلوبر و مادام بواری. ترجمه: کوثری، عبدالله. چ1. تهران: نیلوفر. 1386.
بیات، حسین. داستان‌نویسی جریان سیال ذهن. چ2. تهران: علمی و فرهنگی. 1387.
پاینده، حسین. داستان کوتاه در ایران: داستانهای رئالیستی و ناتورالیستی. چ1. تهران: نیلوفر. 1389.
صفدری، محمدرضا. من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم. چ2. تهران: ققنوس. 1382.
محمودی، محمدعلی؛ صادقی، هاشم. «تداعی و روایت داستان جریان سیال ذهن». پژوهشهای ادبی. دوره6. شماره24. ص129-144. 1388.
مقدادی، بهرام. فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. چ1. تهران: فکر روز. 1378.
مکاریک، ایرناریما. دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه: مهران مهاجر و محمّد نبوی. چ2. تهران: آگه. 1384.
نوده، صغری؛ انوشیروانی، علیرضا. «گفت‌وگومندی باختینی: مقایسه تطبیقی کنش کلامها در شعر مهدی اخوان ثالث و ساموئل تیلور کالریج». انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی: مجموعه مقالات ششمین همایش ملی پژوهشهای ادبی. چ1. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. 1391.
ج) لاتین
Allan Powell, Mark. What is Narrative criticism?. Minneapolis: Fortress Press. 1990.
Prince, Gerald. A Dictionary of Narratology. Lincoln: University of Nebraska. 2003.
الف) عربی
تودوروف، تزفطان. مقولات السرد الأدبی. ترجمه: حسین سحبان و فؤاد صفا. دمشق: اتحاد کتاب المغرب. 1992.
خلیل، إبراهیم. بنیه النص الروائی دراسه، بیروت: منشورات الاختلاف الجزائر-الدار العربیه للعلوم ناشرون. 2010.
خوری، الیاس. مملکه الغرباء. ط2. بیروت: دار الآداب للنشر والتوزیع. 2007.
لحمدانی، حمید. بنیه النص السردی. ط2. بیروت: المرکز الثقافی العربی. 1991.
یوسف، محمد. القصه. ط5. بیروت: دار الثقافه. 1966.
ب) فارسی
بارگاس یوسا، ماریا. عیش مدام: فلوبر و مادام بواری. ترجمه: کوثری، عبدالله. چ1. تهران: نیلوفر. 1386.
بیات، حسین. داستان‌نویسی جریان سیال ذهن. چ2. تهران: علمی و فرهنگی. 1387.
پاینده، حسین. داستان کوتاه در ایران: داستانهای رئالیستی و ناتورالیستی. چ1. تهران: نیلوفر. 1389.
صفدری، محمدرضا. من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم. چ2. تهران: ققنوس. 1382.
محمودی، محمدعلی؛ صادقی، هاشم. «تداعی و روایت داستان جریان سیال ذهن». پژوهشهای ادبی. دوره6. شماره24. ص129-144. 1388.
مقدادی، بهرام. فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. چ1. تهران: فکر روز. 1378.
مکاریک، ایرناریما. دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه: مهران مهاجر و محمّد نبوی. چ2. تهران: آگه. 1384.
نوده، صغری؛ انوشیروانی، علیرضا. «گفت‌وگومندی باختینی: مقایسه تطبیقی کنش کلامها در شعر مهدی اخوان ثالث و ساموئل تیلور کالریج». انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی: مجموعه مقالات ششمین همایش ملی پژوهشهای ادبی. چ1. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. 1391.
ج) لاتین
Allan Powell, Mark. What is Narrative criticism?. Minneapolis: Fortress Press. 1990.
Prince, Gerald. A Dictionary of Narratology. Lincoln: University of Nebraska. 2003.